Viêm dạ dày ruột cấp thường xảy ra ở đối tượng người cao tuổi và trẻ em. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn tới bệnh lý này, nếu không điều trị kịp thời sẽ xuất hiện nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng lớn tới sức khỏe người bệnh. Vậy, phương pháp điều trị bệnh lý này như thế nào và cần phải làm gì để phòng ngừa viêm dạ dày ruột cấp? Bài viết dưới đây, chuyên trang xin cung cấp thông tin về bệnh lý này tới quý bạn đọc.

Viêm dạ dày ruột cấp là gì? Nguyên nhân do đâu

Đây là bệnh lý có thể xảy ra ở nhiều lứa tuổi khác nhau. Tuy nhiên, trẻ nhỏ và người già là hai đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao nhất bởi hệ miễn dịch còn yếu. Thông thường, viêm dạ dày ruột cấp không có những biến chứng quá nghiêm trọng, nhưng chúng hoàn toàn gây tác động tới đời sống sinh hoạt của người bệnh và khiến sức khỏe suy giảm nhiều.

Viêm dạ dày ruột cấp còn có tên gọi khác là cúm dạ dày, là hiện tượng nhiễm trùng đường tiêu hóa. Vậy, những nguyên nhân nào khiến bệnh lý này xuất hiện?

Nhiễm virus

Đây được xem là nguyên nhân gây viêm dạ dày ruột chính tại nhiều nước trên thế giới, và Việt Nam cũng không nằm ngoài điều đó. Khi vào cơ thể, virus sẽ gây nhiễm tại các tế bào và biểu mô của ruột non. Điều đó gây nên tình trạng rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy ở người bệnh.

Có một số loại virus phổ biến như:

• Norovirus: Loại virus này là nguyên nhân chính gây nên bệnh lý dạ dày ruột cấp thành dịch và không thành dịch, chúng có khả năng xâm nhập và lây nhiễm cho mọi lứa tuổi khác nhau. Theo các nghiên cứu, virus phát triển mạnh nhất vào khoảng thời gian từ tháng 11 đến tháng 4 hàng năm. Vậy nên tỷ lệ người mắc bệnh trong giai đoạn này chiếm tới 80% ca nhiễm hàng năm.
• Rotavirus: Virus chủ yếu xâm nhập vào cơ thể trẻ từ 3 tháng đến 15 tháng tuổi, xảy ra theo đường phân – miệng. Thông thường số ca nhiễm tăng nhiều vào mùa đông. Thời gian Rotavirus xâm nhập vào cơ thể tới khi có triệu chứng là khoảng 1 đến 3 ngày.
• Astrovirus: Chúng nguy hiểm với mọi lứa tuổi, nhất là với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Thời gian ủ bệnh của virus là 3 hoặc 4 ngày.
• Adenovirus: Số ca nhiễm liên quan tới virus này phát triển mạnh nhất vào mùa hè, đối tượng chủ yếu là trẻ dưới 2 tuổi. Thời gian ủ bệnh của Adenovirus khá lâu, có thể lên tới 10 ngày.

Ký sinh trùng xâm nhập

Theo một con số thống kê, số bệnh nhân bị viêm dạ dày cấp do ký sinh trùng xâm nhập chỉ chiếm khoảng 10% tổng số ca nhiễm. Ký sinh trùng khi đi vào cơ thể qua đường miệng sẽ xâm nhập và bám dính vào niêm mạc ruột, khiến người bệnh có nhiều triệu chứng, cảm giác khó chịu.

Nhiễm vi khuẩn

Trường hợp mắc viêm dạ dày ruột cấp thường do vi khuẩn ít xuất hiện hơn virus. Vi khuẩn có thể xâm nhập, lây nhiễm và gây bệnh qua nhiều đường khác nhau:

• Enterotoxin: Loại vi khuẩn này thường dính vào niêm mạc ruột và sản sinh ra độc tố gây viêm nhiễm. Bệnh nhân khi bị vi khuẩn này gây nhiễm sẽ gặp tình trạng tiêu chảy nước.
• Enterotoxin: Vi khuẩn xuất hiện trong những thực phẩm bẩn. Khi người bệnh sử dụng những loại thực phẩm đó sẽ có cảm giác buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy trong 12 tiếng sau đó.
• Một số loại vi khuẩn khác: Salmonella, Campylobacter, Shigella,… xâm nhập trực tiếp vào niêm mạc ruột non và gây viêm loét dạ dày, tiêu chảy kèm máu.

Nguyên nhân khác

Một số nguyên nhân khác có thể khiến bệnh nhân mắc chứng bệnh này như:

• Sống gần người bệnh: Virus, vi khuẩn, ký sinh trùng… hoàn  toàn có thể lây từ người này sang người khác. Việc sống chung và sử dụng đồ cá nhân cùng nhau càng tăng nguy cơ lây nhiễm bệnh.
• Ô nhiễm nguồn nước: Các kim loại nặng trong nước như chì, thủy ngân, cadmium… nếu không được xử lý đúng cách sẽ gây viêm dạ dày ruột cấp khi con người sử dụng.

Các triệu chứng của viêm dạ dày ruột cấp là gì?

Các triệu chứng sẽ xuất hiện sau 1 đến 3 ngày kể từ khi các yếu tố gây bệnh xâm nhập vào cơ thể. Tùy vào cơ thể của người bệnh, mỗi người sẽ có những triệu chứng và biểu hiện bệnh lý khác nhau.

Mất nước:

Đây là tình trạng phổ biến và thường gặp nhất khi mắc viêm dạ dày ruột cấp. Tiêu chảy và nôn khiến cơ thể người bệnh bị mất đi lượng nước đáng kể. Việc mất nước khiến cơ thể yếu dần, ảnh hưởng lớn tới sức khỏe. Người bệnh sẽ có những triệu chứng sau đây khi bị mất nước:

• Khô cổ và có tình trạng khát nước liên tục.
• Miệng, da và môi bị nứt nẻ.
• Ít đi tiểu và thậm chí không đi tiểu lần nào trong nhiều giờ đồng hồ. Khi đi tiểu, nước tiểu đặc và có mày đậm.

Tiêu chảy:

Vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể làm giảm khả năng kích thích và hấp thu hoạt động của adenylate cyclase, làm cơ thể tăng tiết nước và chất điện giải, khiến người bệnh có triệu chứng tiêu chảy:

• Tiêu chảy có hồng cầu hoặc bạch cầu,
• Tiêu chảy có phân kèm nhầy máu.
• Tiêu chảy trong nhiều ngày và không có dấu hiệu giảm.

Các biểu hiện khác: 

Các triệu chứng bệnh nhân cũng có thể mắc phải như:

• Không muốn ăn, khi ăn thường có cảm giác buồn nôn hoặc nôn liên tục do đau dạ dày.
• Gặp tình trạng co cứng bụng hoặc chướng bụng.
• Cơ thể mệt mỏi, khó chịu và thiếu năng lượng.
• Có biểu hiện sốt nhẹ, thân nhiệt cao, chóng mặt, đau đầu.
• Bụng đau dai dẳng, đầu óc không tỉnh táo.

Phương pháp chẩn đoán viêm dạ dày ruột cấp

Trước khi chẩn đoán bệnh chính xác, bác sĩ sẽ hỏi bệnh nhân về một số biểu hiện như thói quen sinh hoạt, ăn uống, tiểu sử bệnh tật, vệ sinh… Tùy theo từng mức độ bệnh, bác sĩ thực hiện một số xét nghiệm như sau:

• Xét nghiệm phân giúp tìm ra những nguyên nhân gây bệnh là gì. Đồng thời các bác sĩ của xác định được người bệnh mắc tiêu chảy nước cấp tính, tiêu chảy nước mạn tính hay tiêu chảy viêm cấp tính.
• Thực hiện xét nghiệm chất điện giải có trong huyết thanh.
• Làm những bài kiểm tra tổng thể phân tích tế bào máu ngoại vi không đặc hiệu.
• Làm xét nghiệm creatinin và BUN, kiểm tra tình trạng hydrat hoá và acid-base với bệnh nhân có thể trạng nặng.
• Xét nghiệm phân tích chức năng cơ quan thận.

Sau khi thực hiện những bài kiểm tra, xét nghiệm trên, bác sĩ sẽ đưa ra kết quả chính xác về bệnh lý của người bệnh và liệu trình điều trị phù hợp nhất.

Các biện pháp điều trị viêm dạ dày cấp ruột

Bệnh nhân khi mắc bệnh lý thường bổ sung nước và dành nhiều thời gian nghỉ ngơi sẽ hồi sức rất nhanh. Tuy nhiên, với những trường hợp nặng, người bệnh buộc phải thực hiện theo những chỉ định và liệu trình điều trị của bác sĩ. Dưới đây là một số biện pháp điều trị bệnh lý viêm dạ dày cấp ruột:

Điều trị bằng phương pháp Tây y

Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc Tây cho bệnh nhân nhằm giảm những triệu chứng đang mắc phải và cải thiện tình trạng bệnh. Trong trường hợp bệnh nhân có những biểu hiện tiêu chảy, buồn nôn, ói mửa, nhiễm khuẩn nặng… thì có thể sử dụng một số nhóm thuốc sau đây:

• Thuốc Tây chống tiêu chảy: Diphenoxylate 2,5 đến 5 mg hoặc Loperamide 4mg và 2mg. Với những trẻ em nặng 13 – 21kg có thể dùng Loperamide 1mg mỗi lần đi ngoài. Đối tượng nặng từ 21 – 43kg có thể dùng loại 2mg mỗi lần tiêu chảy.
• Thuốc chống nôn: Ondansetron dùng cho cả trẻ em và người lớn hoặc thuốc Prochlorperazine 5 đến 10 mg chỉ sử dụng riêng cho người lớn.
• Kháng sinh: Một số loại kháng sinh thường được bác sĩ chỉ định dùng như Metronidazole 500 – 750 mg, Azithromycin 500mg, Ciprofloxacin 500 mg, Tinidazole 2g,…

Điều trị bằng biện pháp Đông y

Theo quan niệm trong y học cổ truyền, các cơ quan trong cơ thể có mối quan hệ mật thiết với nhau. Vậy nên, một phương pháp điều trị tổng quát sẽ giúp bệnh tình giảm nhanh chóng, đồng thời tiêu diệt được tận gốc nguyên nhân gây bệnh.

Một số bài thuốc Đông y thường được người bệnh áp dụng khi mắc đau dạ dày viêm cấp ruột như:

Bài thuốc 1:

• Chuẩn bị nguyên liệu: 8gr chi tử, 8gr cúc tần, 8gr sài hồ, 6gr viễn chí, 6gr uất kim, 6gr lá muồng trâu, 6gr ô dước, 6gr hậu phác, 12gr rau má, 12gr bồ công anh.
• Cách thực hiện: Làm sạch và sơ chế các nguyên liệu và để ráo nước. Sắc cùng 4 bát nước đầy, đun sôi và để cạn chỉ còn 1 bát thì dùng thuốc và chỉ uống trong ngày.

Bài thuốc 2:

• Chuẩn bị nguyên liệu: 6gr mộc hương. 6gr sa nhân, 6gr hương phụ chế, 8gr bạch truật, 8gr đẳng sâm, 8gr củ sả, 8gr vỏ quýt, 8gr mai mực, 8gr chỉ thực, 8gr bán hạ chế, 8gr thủy xương bồ.
• Cách thực hiện: Sơ chế sạch sẽ tất cả những dược liệu trên. Đun cùng khoảng 600ml nước trong 20 phút thì tắt bếp, chắt ra cốc và sử dụng.

Những bài thuốc trong Đông y thường lành tính, hầu như không có tác dụng phụ xảy ra. Tuy nhiên, việc điều trị đòi hỏi người bệnh cần phải kiên trì áp dụng bởi hiệu quả của chúng không nhanh chóng như khi sử dụng thuốc Tây.

Mẹo điều trị ngay tại nhà

Ngoài việc sử dụng những bài thuốc từ Đông y và Tây y, người bệnh có thể bù nước cho cơ thể. Đây là phương pháp được nhiều người bệnh áp dụng để bù lại lượng nước bị mất. Ngoài ra, bệnh nhân ngừng sử dụng các loại thực phẩm rắn, nên dùng thức ăn mềm và dễ tiêu hóa như cháo, thịt bằm…

Xem thêm: Danh sách 16 cây thuốc chữa dạ dày hiệu quả an toàn nhất

Thêm vào đó, có thể kết hợp một số phương pháp điều trị như sau:

• Sử dụng gừng tươi: Đây là nguyên liệu có tính ấm, có khả năng kháng khuẩn, chống viêm cao. Những hoạt chất có trong gừng có tác dụng tăng cường tuần hoàn máu và lưu thông khí huyết. Người bệnh chỉ cần sử dụng một nhánh gừng nhỏ, nạo sạch vỏ rồi thái lát mỏng rồi hãm cùng nước nóng trong 10 phút và sử dụng. Người bệnh sẽ có cảm giác ấm bụng và giảm triệu chứng đau bụng do viêm ruột gây ra.
• Dùng lá tía tô: Hàm lượng Tanin và Glucosid có trong lá tía tô giúp giảm tình trạng viêm dạ dày, giảm tiết axit dịch vị và tác động tới quá trình chữa lành vết thương do virus, vi khuẩn tạo ra. Với bài thuốc này, người bệnh có thể sử dụng lá tía tô cùng các thực phẩm khác hoặc sắc thuốc và uống hàng ngày.

Các biện pháp phòng ngừa viêm dạ dày ruột cấp

Để hạn chế và phòng ngừa bệnh lý này xảy ra, người bệnh cần phải ghi nhớ những lưu ý sau đây:

• Tự giữ gìn vệ sinh cá nhân sạch sẽ để loại bỏ các virus, vi khuẩn gây hại.
• Đây là bệnh lý có khả năng gây truyền nhiễm, bạn nên giữ khoảng cách nhất định với những người bị bệnh.
• Không dùng chung đồ cá nhân với người khác, đặc biệt với trường hợp bị bệnh.
• Sử dụng đồ ăn chín, không dùng thực phẩm tái sống hoặc chưa qua chế biến.
• Cung cấp các loại thực phẩm mang lại hiệu quả cao cho dạ dày: bơ, các loại đậu, cà rốt, đu đủ….
• Không nên ăn quá no trong một bữa ăn, có thể chia nhỏ thành nhiều bữa trong ngày.
• Không vận động mạnh ngay sau khi ăn no, điều này ảnh hưởng xấu tới dạ dày.
• Xây dựng lại chế độ ăn uống và nghỉ ngơi khoa học, phù hợp, đảm bảo giấc ngủ và hạn chế để cơ thể mệt mỏi, căng thẳng.

Viêm dạ dày ruột cấp là bệnh lý thường gặp nhưng nếu có những biện pháp phòng tránh và điều trị kịp thời sẽ ngăn ngừa được những biến chứng xảy ra. Bài viết trên, chuyên trang đã chia sẻ những thông tin về bệnh lý này, mong rằng đó sẽ là nguồn kiến thức bổ ích gửi tới quý bạn đọc.

Theo: Y tế Bắc Kạn

Đừng bỏ lỡ:

• Biến chứng bệnh dạ dày gồm những bệnh gì, có nguy hiểm không và cách ngăn ngừa
• Đau dạ dày trong đêm – Nguyên nhân và các phương pháp xử lý