Trĩ hỗn hợp là tình trạng chân búi trĩ nằm ở trên và dưới đường lược. So với trĩ nội và trĩ ngoại đơn thuần, trĩ hỗn hợp có mức độ nặng và diễn tiến phức tạp hơn. Nếu không kịp thời thăm khám và điều trị, các búi trĩ có thể sa ra ngoài ống hậu môn, gây sa niêm mạc trực tràng và tạo thành trĩ vòng.

Trĩ hỗn hợp là gì?

Bệnh trĩ là tình trạng đám rối tĩnh mạch ở hậu môn – trực tràng bị phình giãn quá mức, dẫn đến hiện tăng kích thước và tạo thành cấu trúc dạng búi (hay còn gọi là búi trĩ). Dựa vào vị trí giải phẫu, bệnh được chia thành 3 loại, bao gồm trĩ nội, trĩ ngoại và trĩ hỗn hợp.

Trĩ hỗn hợp đề cập đến tình trạng xuất hiện búi trĩ ở trên và dưới đường lược (mắc đồng thời cả trĩ nội và trĩ ngoại). Trên thực tế, bệnh lý này là hệ quả do bệnh trĩ diễn tiến lâu ngày khiến trĩ nội và trĩ ngoại liên kết tạo thành búi trĩ hỗn hợp.

Bệnh trĩ hỗn hợp thường xuất hiện ở giai đoạn trĩ nội độ 3 và 4, do đó bệnh có mức độ nặng và hầu hết đều phải can thiệp thủ thuật hoặc điều trị ngoại khoa. Nếu không kịp thời điều trị, các búi trĩ hỗn hợp có thể sa ra ống hậu môn kết hợp với sa niêm mạc trực tràng và tạo thành trĩ vòng. Đối với trĩ vòng, lựa chọn duy nhất là phẫu thuật cắt bỏ.

Nhận biết bệnh trĩ hỗn hợp qua dấu hiệu nào?

Bệnh trĩ hỗn hợp có thể gây ra một số triệu chứng như:

• Đi tiêu ra máu, vùng hậu môn ẩm ướt, đau rát và ngứa ngáy
• Búi trĩ sa ra bên ngoài ống hậu môn và được chia thành 2 phần rõ rệt, phần trên có màu đỏ tươi và ẩm ướt, phần dưới khô và có màu đỏ sẫm
• Quan sát búi trĩ nhận thấy có rãnh tương ứng với đường lược
• Khi sa ra ngoài hậu môn, búi trĩ có thể bị nghẹt 1 phần hoặc toàn bộ. Nghẹt búi trĩ biểu hiện bởi tình trạng bề mặt tái nhợt, phù nề, bên trong sưng phù và có màu đỏ thẫm.
• Nếu để tiến triển, búi trĩ thường gây đau nhiều, xuất hiện cục máu đông cứng, ấn vào đau và có những chấm đen hoại tử
• Có thể đi kèm với một số triệu chứng như nứt hậu môn, ngứa ngáy, ẩm ướt và khó chịu

Bệnh trĩ nói chung và trĩ hỗn hợp nói riêng chủ yếu phát sinh triệu chứng tại chỗ và hiếm khi bùng phát triệu chứng toàn thân. Ở một số trường hợp, bệnh có thể gây thiếu máu nhẹ, mệt mỏi và giảm khả năng lao động.

So với trĩ nội và trĩ ngoại, trĩ hỗn hợp thường phát sinh triệu chứng có mức độ nặng nề và dễ nhận biết. Ngoài ra, mức độ triệu chứng còn phụ thuộc vào giai đoạn phát triển và tình trạng sức khỏe của từng trường hợp.

Nguyên nhân gây bệnh trĩ hỗn hợp

Hiện nay, nguyên nhân chính xác gây ra bệnh trĩ và trĩ hỗn hợp vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên cơ chế bệnh sinh có liên quan đến tăng áp lực ổ bụng và tăng áp lực ống trực tràng – hậu môn. Tình trạng tăng áp lực trong thời gian dài có thể khiến mạch máu bị phình giãn, gia tăng lưu lượng máu tuần hoàn, gây ứ huyết và tạo thành các búi trĩ.

Mặc dù chưa thể xác định được nguyên nhân chính xác nhưng nhận thấy nguy cơ mắc bệnh có thể tăng lên khi có các yếu tố rủi ro sau:

• Táo bón mãn tính: Táo bón kinh niên là nguyên nhân làm tăng áp lực lên lòng ống hậu môn. Nghiên cứu cho thấy, hoạt động rặn khi bị táo bón có thể khiến áp lực lên trực tràng – hậu môn tăng gấp 10 lần. Không chỉ có vai trò khởi phát bệnh, táo bón kéo dài còn khiến búi trĩ tiến triển, gia tăng kích thước và sa ra bên ngoài.
• Hội chứng lỵ: Hội chứng lỵ là tình trạng nhiễm trùng đường ruột, đặc trưng bởi triệu chứng đau bụng và đại tiện nhiều lần trong ngày. Tương tự táo bón, đại tiện quá nhiều lần có thể gia tăng áp lực lên ống hậu môn, tăng áp lực ổ bụng và gây ra bệnh trĩ.
• U bướu hậu môn – trực tràng: Khối u ở vùng trực tràng, hậu môn có thể chèn ép và cản trở quá trình hồi lưu của tĩnh mạch, dẫn đến tình trạng gia tăng áp lực, gây căng phòng đám rối tĩnh mạch và tạo thành búi trĩ.
• Mang thai, sinh nở: Mang thai và sinh nở cũng có thể là yếu tố làm tăng áp lực ổ bụng và gây giãn phình đám rối tĩnh mạch trên, dưới đường lược. Ngoài ra, bệnh trĩ xảy ra khi mang thai và sinh nở còn chịu ảnh hưởng của hormone progesterone.
• Tăng áp lực ổ bụng: Các hoạt động làm tăng áp lực ổ bụng như lao động nặng, thừa cân – béo phì, ho mãn tính do các bệnh hô hấp,… cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến bệnh trĩ hỗn hợp.
• Ngồi hoặc đứng quá lâu: Khi nghiên cứu áp lực tĩnh mạch trĩ, các nhà khoa học nhận thấy áp lực lên vùng trực tràng – hậu môn có thể tăng lên khi ngồi hoặc đứng. Vì vậy, bệnh trĩ có thể là hệ quả do thói quen ngồi hoặc đứng quá lâu. Thống kê cho thấy, người làm công việc văn phòng, thợ may, nhân viên bán hàng,… là nhóm đối tượng có nguy cơ bị trĩ cao.

Trên thực tế, hầu hết các trường hợp bị trĩ đều rất khó xác định nguyên nhân và yếu tố gây bệnh. Bởi bệnh lý này đa phần đều khởi phát do nhiều yếu tố cộng hưởng.

Bệnh trĩ hỗn hợp có nguy hiểm không?

Bệnh trĩ hỗn hợp có mức độ nặng và diễn tiến phức tạp hơn so với trĩ nội hoặc trĩ ngoại đơn thuần. Với những trường hợp phát hiện và điều trị muộn, bệnh có thể gây ra các biến chứng như:

• Búi trĩ sa – nghẹt: Búi trĩ sa – nghẹt là biến chứng thường gặp của bệnh trĩ nội và trĩ hỗn hợp. Khi gia tăng kích thước, búi trĩ có thể sa ra ngoài ống hậu môn và bị nghẹt do cơ hậu môn co thắt quá mức. Biến chứng này có thể khiến búi trĩ phù nề, sưng viêm nặng, gây đay rát dữ dội và khó chịu.
• Trĩ tắc mạch: Đối với trĩ hỗn hợp, hiện tượng tắc mạch có thể xảy ra ở phần trĩ trên hoặc dưới đường lược. Trĩ hỗn hợp tắc mạch là hiện tượng tĩnh mạch trong búi trĩ bị vỡ và gây hình thành cục máu đông.
• Nhiễm trùng (viêm nhú và viêm khe): Trĩ sa lâu ngày có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng. Biểu hiện của biến chứng này là cảm giác nóng rát và ngứa ngáy dữ dội.
• Bội nhiễm: Bội nhiễm thường xảy ra do búi trĩ sa ra ngoài trong thời gian dài và chảy máu thường xuyên. Đây là điều kiện thuận lợi để vi khuẩn xâm nhập vào búi trĩ và gây ra hiện tượng bội nhiễm.
• Mẫu da thừa rìa hậu môn: Biến chứng này xảy ra ở người bị trĩ ngoại và trĩ hỗn hợp. Mẩu da thừa xuất hiện ở rìa hậu môn là hệ quả do tăng áp lực lên búi trĩ trong thời gian dài khiến niêm mạc ống hậu môn sa ra ngoài và tạo thành các mẩu da.

Chẩn đoán bệnh trĩ hỗn hợp

Đối với bệnh trĩ hỗn hợp, chẩn đoán bao gồm khai thác triệu chứng, tiền sử gia đình và bản thân. Sau đó, bác sĩ có thể chỉ định một số kỹ thuật chẩn đoán như:

• Thăm khám vùng trực tràng – hậu môn
• Nội soi đường tiêu hóa dưới
• Chụp X-Quang nếu nghi ngờ bệnh trĩ là hệ quả do các bệnh u bướu ở đường ruột
• Thăm khám tổng quát trong trường hợp nghi ngờ trĩ là biến chứng của các bệnh chuyển hóa và hệ thống

Các phương pháp điều trị bệnh trĩ hỗn hợp

Điều trị trĩ hỗn hợp phụ thuộc vào giai đoạn phát triển và mức độ đáp ứng của từng trường hợp. Bên cạnh các phương pháp y tế, cần ngăn chặn các yếu tố thuận lợi gây khởi phát và khiến bệnh chuyển biến xấu.

1. Ngăn chặn các yếu tố thuận lợi

Ngăn chặn yếu tố thuận lợi là biện pháp điều trị ưu tiên đối với bệnh trĩ hỗn hợp. Việc ngăn chặn các yếu tố rủi ro có thể hạn chế bệnh tiến triển và giảm nguy cơ phát sinh biến chứng. Hơn nữa, biện pháp này còn hỗ trợ hiệu quả và tăng mức độ đáp ứng với các phương pháp y tế.

Khi bị trĩ nói chung và trĩ hỗn hợp nói riêng, nên ngăn chặn các yếu tố thuận lợi gây khởi phát và tác động xấu đến tiến triển của bệnh như:

• Trong trường hợp bệnh trĩ là hệ quả do các bệnh u bướu ở đường tiêu hóa, hội chứng lỵ và các bệnh lý làm tăng áp lực ổ bụng như giãn phế quản, viêm phế quản, viêm họng mãn tính,… cần thăm khám và tích cực điều trị bệnh lý nguyên nhân.
• Tập thói quen đi tiêu đều đặn mỗi ngày và đi vệ sinh ngay khi có nhu cầu. Tuyệt đối không nhịn đại tiện hoặc rặn khi đi cầu.
• Điều chỉnh một số thói quen ăn uống xấu như sử dụng cà phê, rượu bia, thức ăn nhiều gia vị, dầu mỡ, ăn uống quá mức,… Nên ăn chậm nhai kỹ, ăn đủ 3 bữa/ ngày, bổ sung nhiều nước và chất xơ trong chế độ ăn.
• Nên chơi các môn thể thao có cường độ nhẹ như đi bộ, bơi lội và yoga để tăng tuần hoàn máu, giảm áp lực lên tĩnh mạch ống hậu môn và điều hòa nhu động ruột. Ngoài ra, vận động thể lực còn giúp kiểm soát cân nặng và tăng cường sức khỏe tổng thể.

Các biện pháp này được khuyến khích thực hiện trong và sau khi điều trị. Ngoài tác dụng hỗ trợ các phương pháp y tế, ngăn chặn các yếu tố thuận lợi còn giúp hạn chế bệnh trĩ tái phát và phòng ngừa các bệnh lý ở hậu môn – trực tràng.

2. Điều trị nội khoa

Thực tế, có rất ít trường hợp trĩ hỗn hợp được chỉ định điều trị nội khoa. Biện pháp này hầu như chỉ đem lại hiệu quả đối với bệnh trĩ có mức độ nhẹ và chưa phát sinh biến chứng.

Một số biện pháp nội khoa được chỉ định trong điều trị bệnh trĩ hỗn hợp, bao gồm:

• Thuốc mỡ, thuốc đạn: Các loại thuốc mỡ và thuốc đạn được sử dụng tại chỗ nhằm giảm viêm, gây tê và hỗ trợ làm bền thành mạch. Ngoài ra, một số chế phẩm còn chứa hoạt chất kháng sinh nhằm điều trị và phòng ngừa viêm nhiễm.
• Thuốc điều hòa nhu động ruột: Nhu động ruột nhanh hoặc chậm có thể gây tiêu chảy và táo bón mãn tính. Thuốc điều hòa nhu động được sử dụng nhằm giảm các triệu chứng rối loạn tiêu hóa và hỗ trợ làm giảm áp lực lên ống hậu môn – trực tràng.
• Thuốc làm bền thành mạch: Thuốc làm bền thành mạch có dẫn xuất từ flavonoid – chất chống oxy hóa có trong nhiều loại thực vật. Nhóm thuốc này có tác dụng bảo vệ vi tuần hoàn, tăng trương lực tĩnh mạch và giảm phù nề.
• Thuốc giảm đau, kháng viêm: Thuốc giảm đau, kháng viêm (NSAID, Acetaminophen) là nhóm thuốc cải thiện triệu chứng. Thuốc được sử dụng khi trĩ hỗn hợp gây đau, phù nề và viêm sưng nhưng không có đáp ứng với thuốc điều trị tại chỗ.
• Thuốc Đông y: Hiện nay ngoài thuốc Tây, một số loại thuốc Đông y như hoàng cầm, địa du, chỉ xác, phòng phong, hoa hòe và đương quy cũng được chỉ định trong điều trị bệnh trĩ nội, trĩ ngoại và trĩ hỗn hợp, đặc biệt là các trường hợp chảy máu búi trĩ thường xuyên.

Sử dụng thuốc cho kết quả rất hạn chế. Vì vậy nên phối hợp điều trị nội khoa với chế độ chăm sóc khoa học để kiểm soát triệu chứng và làm chậm tiến triển của bệnh. Bên cạnh việc dùng thuốc, nên ngâm nước ấm 2 – 3 lần/ ngày để làm mềm hậu môn, giảm đau và ngăn ngừa viêm nhiễm.

3. Điều trị bằng thủ thuật

Điều trị bằng thủ thuật chỉ đem lại hiệu quả khi trĩ hỗn hợp có mức độ nhẹ và búi trĩ chưa sa hẳn ra ngoài ống hậu môn. Tuy nhiên do chân búi trĩ nằm ở trên và dưới đường lược nên các thủ thuật xâm lấn thường cho hiệu quả không rõ rệt và có nguy cơ tái phát cao.

Một số thủ thuật được chỉ định trong điều trị trĩ hỗn hợp, bao gồm:

• Chích xơ búi trĩ: Chích xơ búi trĩ sử dụng dung dịch đặc biệt tiêm trực tiếp vào búi trĩ, gây ra phản ứng xơ hóa nhằm hạn chế tình trạng chảy máu và hỗ trợ làm giảm kích thước búi trĩ. Mặc dù có ưu điểm ít gây đau, quy trình thực hiện đơn giản và chi phí thấp nhưng thủ thuật này có nguy cơ tái phát khá cao.
• Quang đông hồng ngoại: Biện pháp này sử dụng tia hồng ngoại nhằm làm gián đoạn dòng máu tuần hoàn đến búi trĩ khiến búi trĩ thiếu máu nuôi dưỡng, teo và rụng dần theo thời gian.

Thực tế, chân búi trĩ hỗn hợp nằm ở trên và dưới đường lược nên không thể thực hiện biện pháp thắt vòng cao su hoặc áp lạnh bằng nito lỏng.

4. Phẫu thuật cắt trĩ

Phẫu thuật cắt trĩ được chỉ định phổ biến trong điều trị bệnh trĩ hỗn hợp, đặc biệt là những trường hợp có búi trĩ sa hẳn ra ngoài ống hậu môn hoặc đã xuất hiện biến chứng tắc mạch, vòng trĩ,…

Một số phương pháp phẫu thuật cắt trĩ được áp dụng hiện nay, bao gồm:

• Phẫu thuật cắt từng búi trĩ
• Phẫu thuật cắt khoanh niêm mạc
• Khâu treo trĩ bằng tay
• Khâu cột động mạch trĩ dưới hướng dẫn của kỹ thuật siêu âm Doppler
• Phương pháp Longo

Phẫu thuật cắt trĩ giúp loại bỏ hoàn toàn búi trĩ, giảm đau và cải thiện hoạt động đại tiện. Tuy nhiên, phẫu thuật có thể gây ra một số biến chứng như hẹp hậu môn, mất tự chủ khi trung tiện, đại tiện, chảy máu, nhiễm trùng, rò âm đạo – trực tràng, gây tổn thương cơ thắt hậu môn,…

Một số lưu ý khi điều trị trĩ hỗn hợp

Khi điều trị bệnh trĩ hỗn hợp, nên lưu ý một số điều sau đây:

• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học và loại trừ các yếu tố khởi phát/ làm nghiêm trọng tiến triển của bệnh.
• Bổ sung các nhóm thực phẩm giàu sắt như thịt bò, củ dền, gan,… để tăng tạo máu và hạn chế tình trạng thiếu máu mãn tính.
• Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc khi chưa thăm khám. Sử dụng thuốc tùy tiện có thể gây viêm nhiễm hậu môn và hoại tử búi trĩ.
• Hút thuốc lá và dùng chất kích thích có thể khiến mạch máu bị thoái hóa, giòn và dễ phình giãn. Vì vậy nên từ bỏ các thói quen này.
• Thần kinh căng thẳng và tâm lý tiêu cực ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình chữa trị. Do đó, nên giữ thái độ sống lạc quan và tích cực trong suốt thời gian điều trị.
• Giữ vệ sinh cơ thể và vùng hậu môn để hạn chế tình trạng viêm nhiễm.
• Hạn chế ngồi hoặc đứng quá nhiều, tránh thức khuya, lao động nặng, ngủ không đủ giấc,…
• Phối hợp đồng thời với biện pháp y tế với chế độ tập luyện, sinh hoạt và dinh dưỡng khoa học để tăng tác dụng điều trị.

Bệnh trĩ hỗn hợp có mức độ nặng và diễn tiến phức tạp hơn so với trĩ nội và trĩ ngoại đơn thuần. Vì vậy nếu nghi ngờ mắc bệnh lý này, nên chủ động thăm khám để được chẩn đoán và đề xuất các phương pháp điều trị phù hợp.